បាបកម្មទាំង ១៥យ៉ាង មនុស្សលោកកើតមករមែងតែងតែប្រព្រឹត្ត
បាបកម្មទាំង ១៥យ៉ាង
មនុស្សលោកកើតមករមែងតែងតែប្រព្រឹត្តនូវអំពើបាបកម្មរៀងៗខ្លួន មិនថាចាស់ឬក្មេង គឺតែងតែមានបាបកម្ម។បាបកម្មគឺជាការធ្វើឬទង្វើទាំងទ្បាយណាដែលយើងធ្វើទៅ ប៉ះពាល់ដល់អ្នកដទៃ ទាំងផ្លូវចិត្ត ទាំងផ្លូវកាយ និងផ្លូវអារម្មណ៍ ឬជាអំពើអាក្រក់ អំពើមិនល្អ ដែលធ្វើអោយអ្នកដទៃមិនពេញចិត្ត មិនសប្បាយពេលឃើញយើងធ្វើដាក់ពួកគេដូច្នោះ។ បាបកម្មអាចកើតឡើងគ្រប់ពេលវេលា បើសិនជាយើងមិនចេះអធ្យាស្រ័យ មិនចេះអត់អោនអោយគ្នាទៅវិញទៅមក គ្រប់គ្រងអារម្មណ៍មិនបានល្អ មិនសន្សំរឿង មិនបង្ករឿងពីតូចទៅរឿងធំ មិនធ្វើអោយរឿងក្លាយជារឿងពិបាកនឺងដោះស្រាយ។បាបកម្មខ្លះយើងអាចមើលដឺងតាមរយៈការសម្ដែងនូវកាយវិការ អកប្បកិរិយា មិនសមរម្យ ឬជា ទង្វើមិនល្អទាំងឡាយរបស់បុគ្គលម្នាក់ៗ។ រាល់បាបកម្មទាំងអស់គឺតែងតែនាំអោយនូវជីវិតមនុស្សគ្រប់រូបតែងតែជួបប្រទះនូវការលំបាក ការសោកស្តាយ ការក្តៅក្រហល់ក្រហាយគ្មានទីបញ្ចប់ឡើយ។ដូចនេះមនុស្សម្នាក់ៗគួរតែជៀសវាង នូវបាបកម្មទាំងអស់នេះអោយបាន ហើយព្យាយាមសាងតែអំពើដែលល្អៗ ដើម្បីរក្សាសុខសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍន៍ ព្រមទាំងកសាងចិត្តគំនិតអោយបានល្អ។
១. បាបកម្ម ទោសៈ
ក. និយមន័យ
ទោសៈ គឺមានន័យថា កំហឹង សម្អប់ កំហុស ឬមានទោសខ្លាំង ។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម ទោសៈ
ទោសៈ គឺកើតឡើងនៅពេល មានកហឹងទៅលើអ្វីមួយដែលកើតមាននៅក្នុងចិត្តរបស់មនុស្ស សត្វ ឫកើតឡើងពីការច្រណែនឈ្នានីស ការចងអាឃាដប៉ុនប៉ងព្យាបាទចំពោះអ្នកដទៃជាដើម ហើយវាអាចធ្វើអោយមានបញ្ហាដល់ខ្លួននិងអ្នកដទៃដោយមនុស្សហ៊ានធ្វើអ្វីទាំងអស់ទៅលើអ្នកដទៃព្រមទាំងខ្លួនឯងផងដែរទោសៈតែងតែធ្វើអោយមនុស្សលែងដឹងអី ដឹងតែចង់ឈ្នះ មិនដឹងខុសត្រូវ មិនមានសីលធម៌ អត់ស្គាល់បុណ្យ បាប ល្អ និងអក្រក់ អ្វីឡើយ។
គ. សភាពលក្ខណនៃ ទោសៈ
មនុស្សដែលមានទោសៈភាគច្រើនគេអាចដឹងរយៈតាមទឹកមុខ និងកាយវិការ ដែលសម្ដែងចេញតាមសភាពដូចជា ធ្វើឱ្យមុខរបស់យើងប្រែពណ៌ជាក្រហម បេះដូងដើរញាប់ខុសពីធម្មតា ដៃជើងញ័រ មានអាការៈខុសពីធម្មតា មិនសូវញញឹម មិនសូវនិយាយស្ដីជាមួយអ្នកដទៃ តែបើនិយាយគឺនិយាយខ្លាំងៗនិង បោះបោក សម្ភារៈ។លើសពីនេះទៀតអ្នកខ្លះជេរប្រទេច ដាក់ផ្តាសាគេ ខ្លះវាយតប់គេ និងខ្លះទៀតអាចឈានទៅដល់ការសម្លាប់ជីវិតគេថែមទៀតផង។
ឃ. លទ្ធផល
លទ្ធផលនៃទោសៈ គឺតែងតែនាំមកនូវភាពអពមង្គល និងធ្វើឲ្យជីវិតជួបតែនូវភាពស្តាយក្រោយនៅក្នុងចិត្តអស់មួយជីវិតមិនសាបសូន្យឡើយ។
ង. ដំណោះស្រាយ
ត្រូវចេះអត់ធ្មត់ គ្រប់គ្រង់អារម្មណ៍កុំអោយឆាប់ខឹង។ ពេលមានអារម្មណ៍ខឹង យើងគួរតែរកវិធី សាស្រ្ដសម្រប់កាត់បន្ថយមានដូចជា៖ • ស្ដាប់បទចំរៀង • ទៅដើរលេង • ចៀងលេង • ទៅកន្លែងដែលយើងមានអារម្មណ៍ថាស្រស់ស្រាយ។ល៕ ទើបនាំមានផលល្អដល់ខ្លួន។
ច. សន្និដ្ឋាន
ដូចនេះ មនុស្សគ្រប់រូបគួរតែកាត់បន្ថយឬព្យាយាមលុបបំបាត់នូវទោសៈ នៅក្នុងខ្លួនអោយបានច្រើន ទើបធ្វើអោយខ្លួនឯងនិងអ្នកដទៃមានសុភមង្គលតរៀងទៅ។
ឆ. សុភាសិត
បើសិនជាយើងស្អប់នូវអ្វីមួយហើយនោះ សូមកុំព្យាយាមធ្វើរឿងនោះចំពោះអ្នកដទៃ។
២. បាបកម្ម សន្សំរឿង
ក. និយមន័យ
ការសន្សំរឿងគឺមានន័យថា ជាការប្រមូលផ្ដុំរឿងពីតូចទៅធំ ពីតិចទៅច្រើនគឺចង់និយាយអំពីការប្រមូលផ្តុំ, សន្សំរឿងរ៉ាវ, បញ្ហា(ជម្លោះ)ផ្សេងៗ ដែលធ្វើអោយពិបាកដោះស្រាយនិងស្មុគស្មាញ ធ្វើឲ្យមនុស្សមានរឿងមិនចេះចប់មិនចេះហើយ និងជាអំពើអសីលធម៌មួយដែលនឹងនាំទៅដល់ជម្លោះទាស់ទែង ការបែកបាក់គ្នាព្រមទាំងមិនសូវមានសេចក្ដីក្នុងខ្លួនឡើយ។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម សន្សំរឿង
ការសន្សំរឿងគឺកើតទៅលើមនុស្សដែលមិនចេះស្រឡាញគ្នា មិនចេះអធ្យាស្រ័យគ្នាទៅវិញទៅមកហើយ វាច្រើនកើតចេញមកពីការមិនពេញចិត្ត, ភាពល្ងង់ខ្លៅ, ការចង់ប្រជែងយកឈ្នះនឹងនរណាម្នាក់ដោយខ្វះការពិរណា ខ្វះការគិត។
គ. សភាពលក្ខណនៃ សន្សំរឿង
សភាពលក្ខណដែលយើងអាចដឹងថាជាមនុស្សប្រភេទសន្សំរឿងបានដោយអាកប្បកិរិយានិងសកម្មភាពដែលពួកគេកំពុងធ្វើដូចជា ចូលចិត្តធ្វើបាបគេហើយសប្បាយចិត្តខ្លួនឯង ពេលឃើញគេពិបាកវិនាស, ការនិយាយស្តីដោយមិនចេះគិត និយាយអ្វីមួយមិនពិតប្រាកដ, រករឿងអត់មូលហេតុ, ចង់តែឈ្នះហើយមិនដែលមើលឃើញកំហុសខ្លួនឯង, តែងតែចាប់កំហុសគេ, មិនសូវចុះសម្រុងជាមួយអ្នកដទៃ, មិនសូវមានអ្នកចូលចិត្តលេងជាមួយ, លើសពីនេះទៀតពេលទៅដល់កន្លែងណាមួយកើតឡើងនូវរឿងរ៉ាវនៅកន្លែងនោះភ្លាម។
ឃ. លទ្ធផល
ការសន្សំរឿងគឺគ្មានអ្វីផ្ដល់មកអោយល្អៗនោះទេ គឺផ្ដល់នូវសេចក្ដីវិនាសតែប៉ុណ្ណោះ គឺគ្មានហេតុផលណាដែលមនុស្សសន្សំរឿងទទួលនូវភាពល្អប្រសើរនោះទេ រមែងតែធ្វើអោយគេស្អប់, គេមើលងាយ, មិនសូវមានមិត្តភក្ដិ, បាត់បង់ភាពរីករាយសម្បូរសប្បាយ, ពុំសូវមានសេចក្ដីស្រឡាញ់ ការគោរព និងសេចក្ដីចំរើននោះឡើយ។
ង. ដំណោះស្រាយ
ត្រូវមានចិត្តអត់ធ្មត់ ចេះយោគយល់, អធ្យាស្រ័យគ្នា, មិនត្រូវប្រកាន់ច្រើន, មិនយករឿងបន្តិចបន្តួចមកលាក់់ទុកក្នុងចិត្ត, មិនត្រូវបង្កើតរឿងតូចទៅជារឿងធំ ហើយប៉ះពាល់ដល់អ្នកដទៃ។ ទើបនាំនូវភាពល្អប្រសើរ, សេចក្ដីសុខក្នុងខ្លួនបាន។
ច. សន្និដ្ឋាន
សរុបមក ការសន្សំរឿងពុំបាននាំនូវប្រយោជន៍អ្វីឱ្យអ្នកបាននោះទេ ដូចនេះមនុស្សម្នាក់ៗគួរតែជៀសវាងនូវបាបកម្មមួយនេះ ហើយព្យាយាមសាងតែអំពើដែលល្អៗ ដើម្បីរក្សាសុខសន្តិភាពនិងការអភិវឌ្ឍន៍ ព្រមទាំងកសាងចិត្តគំនិតអោយបានល្អ។
ឆ. សុភាសិត
ការមិនបៀតបៀនគ្នា ជាប្រភពនៃសន្តិសុខក្នុងផ្ទៃលោក ។
៣. បាបកម្ម រមិលគុណ
ក. និយមន័យ
រមិលគុណគឺសំដៅទៅលើទង្វើទាំងឡាយណាដែលអាក្រក់ មិនល្អ ការធ្វើមិនដឹងមិនលឺ ឫមិនអើពើនិងបានធ្វើទៅលើអ្នកណាម្នាក់ដែលមានគុណមកលើយើង គឺមានន័យថាគេបានធ្វើអំពើល្អមកលើយើង ប៉ុន្ដែបែបជាយើងមិនសងគុណ មិនដឹងគុណគេ ហើយព្រមទាំងចង់ឃើញគេវិនាសទៀតផង។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម រមិលគុណ
ការរមិលគុណគឺកើតឡើងនៅពេលដែលមនុស្សដឹងគុណមិនសងគុណ, ធ្វើមិនដឹងមិនលឺ ទៅលើមនុស្សដែលគេធ្វើអំពើល្អលើខ្លួន។មួយវិញទៀតជាមនុស្សដែលមើលគុណ ឃើញទោស មិនស្គាល់បុណ្យនិងបាប មិនស្គាល់គុណ មិនស្គាល់ទោសឡើយ។ ម៉្យាងទៀតគឺមិនសូវមានការយល់ដឹងពី អរិយធម៌ កង្វះនូវធម៌កតញ្ញូនៅក្នុងខ្លូនទើបធ្វើអោយមនុស្សមានការយល់ខុសថាអី្វគុណ អី្វទៅទោស បែបជាយល់ឃើញសថាជាខ្មៅ, ឃើញគុណថាទោស មិនតែប៉ុណ្ណោះថែមទាំងធ្វើអំពើរមិលគុណនេះឡើងទៀត។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មរមិលគុណ
មនុស្សរមិលគុណមានលក្ខណជាធម្មតាគឺជាមនុស្សដែលគិតតែផលប្រយោជន៍ផ្ទាល់ខ្លួន លោភលន់, គិតអ្វីដែលខ្លួនធ្វើត្រូវហើយមិនគិតឬមិនខ្វល់ពីអ្នកដែលបានខិតខំជួយយើង អ្នកដែលធ្វើអំពើល្អលើខ្លួនទេ។ជាធម្មតាជាមនុស្សដែលមិនចេះខ្មាសបាប មិនខ្លាចកម្មពៀរវេរា មិនស្គាល់ទោសដែលកើតពីការរមិលគុណ និងតែងតែធ្វើភ្លេច, មិនខ្វល់, មិនអើតពើរ។
ឃ. លទ្ធផល
យើងដឹងហើយថាការរមិលគុណគឺជាបាបកម្មឬជាអំពើមិនល្អដែលតែងតែផ្ដល់មកនូវភាពមិនល្អដល់ខ្លួន ហើយថែមទាំងធ្វើអោយគេមិនសប្បាយចិត្ត ខកចិត្តជាខ្លាំងដែលឃើញមនុស្សដែលខ្លួនខំជួយបែបជាធ្វើអំពើមិនល្អដាក់ខ្លួន, ធ្វើអោយគេស្អប់ខ្ពើម, មានបាបកម្មច្រើន។ម្យ៉ងទៀតតែងតែរស់នៅដោយក្តីរងទុក្ខវេទនា ទាំងផ្លូវកាយនិងចិត្តព្រោះចង់សងគុណអ្នកទាំងនោះវិញគឺវាហួសពេលទៅហើយ ដែលធ្វើឲពួកគេស្តាយក្រោយពេញមួយជីវិតរបស់ពួកគេ។
ង. ដំណោះស្រាយ
មិនត្រូវភ្លេចអ្នកដែលធ្វើអំពើល្អដាក់ខ្លួននោះទេ ធ្វើជាមនុស្សកុំរមិលគុណត្រូវចេះតបស្នងទៅលើគេវិញដោយចិត្តស្មោះ, ដឹងគុណសងគុណទើបវាល្អប្រសើរកក្នុងជីវិត។
ច. សន្និដ្ឋាន
តាមការបង្ហាញខាងលើ ការរមិលគុណគឺជាបាបកម្មមួយដែលយើងមិនត្រូវមាននៅក្នុងខ្លួនឡើយគឺដឹងគុណសងគុណទើបវាត្រឹមត្រូវ ហើយព្យាយាមកសាងតែនូវអំពើល្អនៅក្នុងខ្លួន និងព្យាយាមជៀសវាងនូវទង្វើបែបនេះ ដើម្បីអនាគតដែលមានតែភាពរីករាយនិងមិនស្តាយក្រោយនៅក្នុងជីវិត។
ឆ. សុភាសិត
ក្រពើវង្វេងបឹង ។
៤. បាបកម្ម លើកកម្ពស់ខ្លួន
ក. និយមន័យ
លើកកម្ពស់ខ្លួនឯងជាទង្វើមួយដែលបុគ្គលនោះតែងតែនិយាយ ចេញមកលើសពីសមត្ថភាពខ្លួនឯង ហើយប្រៀបធៀបទៅអ្នកដទៃដោយប្រើទាំងកាយវិកា និងពាក្យសំដីថាគេមិនល្អដូចខ្លួន គឺមានន័យថានិយាយលើកតំកើនឬអួតខ្លួន ហួសពេក គិតថាខ្លួនហ្នឹងល្អ ខ្ពង់ខ្ពស់ដាច់គេ និងព្យាយាមធ្វើឱ្យអ្នកដទៃជឿចូលចិត្តថា ខ្លួនពិតជាល្អមែន តែធាតុពិតវិញនោះគឺពុំដូច្នោះឡើយ។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម លើកកម្ពស់ខ្លួន
សេចក្ដីអំនួតនេះបានកើតនៅពេលដែលបុគ្គលនោះមិនស្គាល់ពីសមត្ថភាពខ្លួនឯងផ្ទាល់។មួយវិញទៀត អ្វីដែលជាហេតុធ្វើអោយមានការនិយាយ អួត និយាយលើកម្ពស់ខ្លួននេះឡើង គឺមិនចង់អោយគេមិនងាយខ្លួន ដែលជាមនុស្សអសមត្ថភាព មិនអាចធ្វើអ្វីបាន, ខ្លាចខ្មាស់គែ ទើបធ្វើអោយបុគ្គលមួយចំនួនប្រព្រឹត្តនូវបាបកម្មមួយនេះ ហើយឈានដល់ការប្រៀបធៀបខ្លួនឯងនឹងអ្នកដទៃទៅ។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មលើកកម្ពស់ខ្លួន
មនុស្សដែលចូលចិត្តនិយាយអួត គឺជាមនុស្សចូលចិត្តយកខ្លួនទៅប្រៀបធៀបជាមួយអ្នកដទៃ ហើយនិយាយចង់ឈ្នះ និយាយលើកតំកើនខ្លួនដែលមិនដឹងសមត្ថភាពខ្លួនឯងច្បាស់ ហើយធ្វើអ្វីក៏ដោយគឺគិតថា ខ្លួនឯងអស្ចារ្យជាងគេរហូត ទោធាតុពិតយ៉ាងណាក៏ដោយ។
ឃ. លទ្ធផល
ផលនៃការលើកកម្ពស់ខ្លួននេះ គឺមិនសូវមានអ្នកចូលចិត្ត អត់អ្នករាប់រក បើមានក៏មិត្តភាពនោះមិនបានយូរអង្វេងដែរ ហើយមិនសូវចងមិត្តភាពជាមួយគេអោយបានច្រើន ព្រោះបុគ្គលនោះតែងតែគិតថាខ្លួនអស្ចារ្យជាងគេ គិតថាគ្មានណាគេដល់ខ្លួន, រវល់តែឈ្លក់វង្វេងចំពោះខ្លួនឯង។ចុងក្រោយមានតែការស្ដាយក្រោយប៉ុណ្ណោះ នៅពេលដែលយើងជួបបញ្ហាខ្លាំង ហើយគ្មានអ្នកណាមកជួយយើងបាន។
ង. ដំណោះស្រាយ
មិនត្រូវគិតថាមានតែខ្លួនឯងដែលអស្ចារ្យជាងគេនោះទេ ត្រូវចេះមើលពីអ្នកដទៃផង និងត្រូវរៀនពីគ្នាទៅវិញទៅមកស្ដាប់គ្នាទៅវិញទៅមក គឺមិនត្រូវមានគំនិតល្អអីតែម្នាក់ឯងនោះទេ។
ច. សន្និដ្ឋាន
ជាការពិតណាស់ការលើកកម្ពស់ខ្លួនឯងគ្មានមួយណា ឬទទួលលទ្ធផលល្អនោះទេ ហើយមិនមែនជាទង្វើល្អទៀតដែលទង្វើមួយដែលគេគិតថា យើងមើលឃើញតែសេចក្ដីល្អរបស់ខ្លួន ហើយមិនដែលមើលឃើញសេចក្ដីអាក្រក់របស់ខ្លួននោះទេ ព្រមទាំងមិនស្គាល់ពីភាពខ្លាំង និងភាពខ្សោយរបស់ខ្លួនដែលធ្វើអោយខ្លួនឯងនិយាយអួត ហួសពេកឬក៏បន្ទោសបន្ថោកគេទៀត។ ដូចនេះយើងត្រូវចៀសវាងពីវា អោយបានមិនគួរប្រព្រឹត្តទង្វើបែបនេះឡើយ។
ឆ. សុភាសិត
ការចេះដឹងបន្តិចបន្តួច វាគ្រោះថ្នាក់ណាស់ ។
៥. បាបកម្ម ច្រណែន
ក. និយមន័យ
ច្រណែន មានន័យថា ការមិនពេញចិត្តដែលឃើញគេល្អជាងយើង គេមានជាងយើង គេបានក្ដីសុខជាងខ្លួន ហើយយើងក៏មានកូនចិត្តមួយគឺចង់បានដូចគេដែរ ហើយជាបាបកម្មមួយដែលធ្វើអោយមនុស្សហ៊ានប្រព្រឹត្តនូវអំពើសព្វគ្រប់បែបយ៉ាងដើម្បីអោយបានដូចគេ។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម ច្រណែន
សេចក្ដីច្រណែនកើតឡើងគ្រប់កាលៈទេសៈ នៅពេលបុគ្គលនោះមានការលោភលន់ មានមហិច្ចតា មិនចេះស្កប់ស្កល់ក្នុងខ្លួន គឺមានន័យថា ជាមនុស្សដែលគិតដែលផលចំណេញ គិតអ្វីតែខាងបានមិនខ្វល់អ្វីទែ សំខាន់អោយតែបានឬចំណេញ ប៉ុន្ដែពេលឃើញគេបានលើសលើខ្លួនបន្ដិតបន្ដូចក៏មានចិត្តច្រណែនភ្លាម។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មច្រណែន
មនុស្សដែលមានការច្រណែនគឺជាមនុស្សដែលតែងតែមើលផលចំណេញ ផលល្អ ឬផលប្រយោគរបស់គេដែលច្រើនជាងខ្លួន ហើយជាមនុស្សដែលពោរពេញទៅដោយភាពលោភលន់ និងជាមនុស្សដែលចូលចិត្តសួរដេញដោលរឿងគេ សួរពីផលប្រយោជន៍គេ, មិនតែប៉ុណ្ណោះលួចតូចចិត្តច្រណែនហើយនិយាយពាក្យឌឺដងគេធ្វើអោយគេមិនសប្បាយចិត្ត។
ឃ. លទ្ធផល
ផលដែលទទួលបានពីការច្រណែន គឺមិនមានអ្វីល្អប្រសើរទេ តែងតែផ្ដល់នូវផលអាក្រក់ជានិច្ច។ ថែមទាំងធ្វើអោយមានការបែកបាក់សាមគ្គី, មិនសូវមានសេចក្ដីសុខ, មានភាពមិនស្រនុកក្នុងចិត្ត, មានជម្លោះ, មើលមុខគ្នាមិនសូវចំ, ចុងក្រោយមានតែសេចក្ដីអន្ដរាយ សេចក្ដីអាក្រក់មកដល់ខ្លួន។
ង. ដំណោះស្រាយ
មិនត្រូវមានភាពលោភលន់ មិនខ្វល់ជាមួយនឺងរឿងមានបានរបស់អ្នកដទៃ ត្រូវគិតថាពេលគេកំពុងរីកចំរើន យើងត្រូវតែសប្បាយចិត្ត ហើយយើងយកពេលវេលាដែលខំច្រណែនគេនេះមកខិតខិ មកបង្ហាត់ខ្លួន មកបន្លឿនខ្លួន រកស៊ី, ធ្វើការ, រកលុយប្រសើរជាងទៅរករឿងច្រណែនគេហើយយើងមិនបានអ្វីនោះ។
ច. សន្និដ្ឋាន
ដូចនេះការច្រណែន មិនបាននាំនូវសេចក្ដីសុខអ្វីឡើយ នាំតែសេចក្ដីក្ដៅក្រហល់ មិនសប្បាយចិត្តនិងនាំនូវភាពសៅហ្មងឯណោះវិញទេ។ហេតុនេះហើយ យើងគួរគប្បីខំជៀសវាងនូវទង្វើទាំងអស់នេះ ទើប ជីវិតយើងរស់នៅមានសេចក្ដីសុខសប្បាយ ព្រមទាំងទទួលបាននូវជីវិតមួយដែលគ្មានការច្រណែន ឈ្នានីសគ្នាទៅវិញទៅមក។
ឆ. សុភាសិត
ការមិនបៀតបៀនគ្នា ជាប្រភពនៃសន្តិភាព ។
៦. បាបកម្មកំណាញ់
ក. និយមន័យ
កំណាញ់គឺសំដៅទៅភាពចិត្តអាក្រក់ ដែលមិនចង់អោយអ្វីមួយទៅអ្នកដទៃទោះរបស់នោះមិនសូវមានតម្លៃក៏ដោយ គឺចង់ទុករបស់នោះនៅនឹងខ្លួន មិនងាយចំណាញ ឬមានន័យថាជាអារម្មណ៍មួយដែលធ្វើអោយចិត្តមនុស្សមិនចង់អោយអ្វីមួយទៅនរណាម្នាក់ឡើយ, បើជារបស់ប្រើប្រាស់សុខចិត្តទុកដល់ខូចអស់។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម កំណាញ់
កំណាញ់ គឺអាចកើតឡើងបានគ្រប់ពេលវេលា និងចំពោះមនុស្សភាគច្រើន,នៅពេលដែលមនុស្សមិនដែលស្គាល់ផលប្រយោគជន៍នៃការជួយគេ គឺខិតខំលាក់ មិនបញ្ចេញ ដោយមានគំនិតគិតថាខ្លាចជួយគេទៅគេល្អជាងយើង គេបានប្រសើរជាងខ្លួន ទើបមិនព្រមជួយ ហើយពេលខ្លះគេកំណាញ់អាចសមហេតុផលដែល ព្រោះគេគិតថារបស់នឹងមានសារៈសំខាន់សំរាប់ខ្លួន។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មកំណាញ់
សភាពរបស់មនុស្សដែលកំណាញ់គឺសំដែងតាមរយៈកាយ វាចា និងចិត្ត គឺមានន័យថានៅពេលដែលមនុស្សកំណាញ់ធ្វើអ្វីមួយ គឺតែងតែធ្វើអ្វីលាក់មុខ លាក់ក្រោយមិនចង់អោយគេដឹងហើយគេមកខ្ចីឬ យក។មួយវិញទៀតជាមនុស្សដែលសន្សំនូវទ្រព្យសម្បត្តិដែលមិនអោយកូន ប្រពន្ធខ្លួនឯងចាយវាយឬ ធ្វើអ្វីជួយអ្នកដទៃ និងសូម្បីតែទិញអ្វីយកមកបរិភាគ។
ឃ. លទ្ធផល
ការកំណាញ់គឺមិនមានលទ្ធផលល្អទេ,មានតែគេស្អប់ខ្ពើមច្រើន ហើយអ្នកនិងទទួលបាននូវសេចក្ដីកំណាញ់នេះមកវិញ ព្រោះពេលដំបូងអ្នកកំណាញ់ដាក់គេ ហើយពេលក្រោយគេក៏ធ្វើសេចក្តីកំណាញ់នេះតបទៅគេវិញ។
ង. ដំណោះស្រាយ
ចូរធ្វើចិត្តអោយទូលាយមិនកំណាញ់ អ្វីដែលជួយបានគឺយើងត្រូវជួយ ត្រូវមានចិត្តល្អនិងត្រូវប្រកាន់នូវវប្បធម៌ចែករំលែក, ជួយចែករំលែកគ្នាទៅវិញទៅមក។
ច. សន្និដ្ឋាន
យើងបានដឹងហើយថាការកំណាញ់មិនមានអ្វីល្អទេ ហើយនាំតែសេចក្ដីទុក្ខដាក់ខ្លួន ដូចនេះយើងគួរតែគប្បីបោះបង់នូវភាពកំណាញ់នេះចោល ប្ដូរមកវិញនូវការធ្វើទានចំពោះគ្នាទៅវិញទៅមក។
ឆ. សុភាសិត
ចង្អៀតផ្ទះនៅបាន ចង្អៀតចិត្តនៅពុំបាន ។
៧. បាបកម្ម លាក់ទោសកំហុសទុក
ក.និយមន័យ
លាក់ទោសកំហុសទុកគឺនៅពេលដែលមនុស្សយើងធ្វើអ្វីមួយខុស ហើយមិនចង់អោយគេដឹង និងមិនចេញមុខមកទទួលខុសត្រូវលើកំហុសនេះ, នៅតែព្យាយាមបិទបាំង លាក់ទុកក្នុងខ្លួននូវអំពើអាក្រក់របស់ខ្លួន មិនព្រមអោយគេដឺង។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម លាក់ទោសកំហុសទុក
ការលិចឡើងនូវទង្វើបែបនេះគឺនៅពេលដែលមនុស្សបានសាងអំពើមួយដែលអាក្រក់ ដែលមិនត្រឹមត្រូវ មិនល្អ មិនសមរម្យ ហើយមានចិត្តខ្លាចគេដឹង ខំប្រឺងលាក់ តាមវិធីសាស្រ្ដអ្វីក៏ដោយអោយតែកុំអោយគេដឹង ព្រោះខ្លាចគេថាយើងមិនល្អ, ខ្លាចគេស្អប់, ខ្លាចគេមើលងាយ, ហើយខ្លាចប៉ះពាល់ដល់ កត្តិយស ទើបមិនហ៊ានប្រឈមមុខនឹងការពិត។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្ម លាក់ទោសកំហុសទុក
ជាធម្មតាមនុស្សនៅពេលដែលមានទោសកំហុស មានទង្វើធ្វើមិនគប្បីទៅលើអ្វីមួយគឺមនុស្សនោះនៅមិនដែលសុខក្នុងខ្លួនទេ តែងតែមានលក្ខណៈភ័យខ្លាចព្រោះខ្លាចគេដឹងរឿងរបស់ខ្លួន ហើយធ្វើអ្វីឬនិយាយស្ដីគឺមានលក្ខណៈភ័យៗ ព្រមទាំងខិតខំនិយាយកុហកឬនិយាយរកលេសដោះសារផ្សេងៗ ដើម្បីឱ្យអ្នកដទៃគេយល់ គេជឿជាក់ថាខ្លួនជាមនុស្សល្អស្លូតត្រង់គ្មានកំហុស។
ឃ. លទ្ធផល
លទ្ធផលដែលទទួលបានគឺលើសពីលទ្ធផលដែលធ្វើរឿងនឹងអោយកើតឡើងទៀត ព្រោះនៅពេលដែលយើងធ្វើខុស យើងចេះទទួលខុសត្រូវ ហើយរកវិធីសាស្ដ្រដោះស្រាយវា ប៉ុន្ដែផ្ទុយទៅវិញអ្នកបែបជាមិនទទួលខុសត្រូវ ហើយមិនព្រមអោយគេដឹង នៅខំប្រឹងលាក់បាំងទៀត ដល់ចុងក្រោយគេដឹង គេកាន់តែស្អប់ថែមទៀត។
ង. ដំណោះស្រាយ
យើងគួរតែមានភាពទទួលខុសត្រូវក្នុងខ្លួនរាល់កំហុសទាំងអស់ដែលខ្លួនបានធ្វើ ហើយពង្រឹងសមត្ថភាពរបស់យើង កុំអោយពេលក្រោយមានកំហុសទៀត ហើយកុំខំបិទបាំងអំពើមិនល្អរបស់ខ្លួន ព្រោះមុននិងក្រោយគេគង់តែដឹង។
ច. សន្និដ្ឋាន
ដូច្នេះមនុស្សម្នាក់ៗ គួរគប្បីតែជៀសវាងនូវលាក់ទោសកំហុសទុកនេះអោយបាន ដើម្បីអោយមានសេចក្តីសុខនៅក្នុងខ្លួន។
ឆ. សុភាសិត
ហ៊ានធ្វើហ៊ានទទួល ។
៨. បាបកម្មអួត
ក. និយមន័យ
អួត គឺជាការនិយាយសរសើរខ្លួនឯង ដែលនិយាយរៀបរាប់ពីគុណសម្បត្តិអ្វីមួយរបស់ខ្លួនអោយគេបានដឹង បានលឺ ហើយក្នុងគោលបំណងចង់អោយគេសរសើរខ្លួន និងបញ្ឈឺមនុស្សម្នាក់ទៀត។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម អួត
ការអួត គឺកើតនៅលើមនុស្សគ្រប់វ័យ គ្រប់កាលៈទេសៈទាំងអស់ នៅពេលដែលបុគ្គលនោះបានធ្វើអ្វីមួយដែលគិតថាខ្លួនឯងអស្ចារ្យ ដែលខ្លួនទទួលបាននូវភាពជោគជ័យ ដោយខិតខំដើរនិយាយសរសើរ លើកតំកើនខ្លួនឯង ដើម្បីអោយគេបានដឹងថាយើងពិតជាល្អ ជាមនុស្សដែលមានសមត្ថភាព និងមួយវិញទៀតគឺបានឌឺដងគ្នាដោយការនិយាយអួត។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មអួត
ជាធម្មតាមនុស្សដែលចូលចិត្តអួតគឺជាមនុស្សដែលតែងតែនិយាយច្រើន ហើយនិយាយតែរឿងដែលល្អៗនៃខ្លួនឯងទៅប្រាប់អ្នកដទៃ, និយាយអួតហួសហេតុពេក គឺមានន័យថានិយាយលើកជើងតែខ្លួន ហើយជាមនុស្សមិនសូវខ្មាស់អៀនក្នុងការនិយាយអួត។ពេលខ្លះខិតខំតែងខ្លួន ប្រើប្រាស់របស់ថ្លៃៗ ទំនើបៗដើម្បីអោយគេដឹង, ខ្លាចគេមិនដឹងថាយើងអ្នកមានទ្រព្យ។ពេលខ្លះធ្វើខ្លួនដូចអ្នកចេះដឹង ហើយខំនិយាយ, ពោលពាក្យដែលល្អៗសម្រាប់ខ្លួនដែលហួសពីការពិតអោយគេបានដឹង, អោយគេកោត សរសើរ។
ឃ. លទ្ធផល
ការអួតលទ្ធផលគ្មានដែលល្អទេ តែងតែមានគេស្អប់ខ្ពើម ពេលខ្លះនិយាយឡើងគេស្ដាប់ឡើងធុញ, ពេលខ្លះគេមិនជឿទេ ថែមទាំងត្រូវបានគេមើលងាយ គេសើចចំអកទៀតផង, ហើយតែងតែទទួលបានផលពិបាកដល់ខ្លួនទៅវិញ។
ង. ដំណោះស្រាយ
មិនត្រូវមានអំណួតលើខ្លួនឯងពេកទេ, បើយើងធ្វើបានយើងស្ងាត់ស្ងៀមទៅគង់តែថ្ងៃមួយគេបានដឹងទេ បើគ្មានគេសរសើរ យើងសរសើរខ្លួនឯងទៅ។
ច. សន្និដ្ឋាន
ជាចុងក្រោយការនិយាយអួត,ការដែលមានមោទភាពចំពោះខ្លួនឯងពេក គឺរមែងទទួលបាននូវផលមិនល្អដូចបាននិយាយនៅខាងលើ ហើយត្រូវគិតថាអ្នកដទៃក៏គេមានសមត្ថភាព មានគុណសម្បត្តិរបស់គេដែរ។ដូចនេះយើងត្រូវព្យាយាមចេញអោយឆ្ងាយ និងជៀសវាងនូវទង្វើនេះ ព្រមទាំងស្វែងរកសាមគ្គីភាពនិងសុខសន្ដិភាពជូនសង្គមជាតិយើង។
ឆ. សុភាសិត
ចេះឯង ឲ្យក្រែងចេះគេ ។
៩. បាបកម្មចចេស
ក. និយមន័យ
ចចេសគឺមានន័យសំដៅទៅលើ មនុស្សដែល, រឹងរូស, មាត់រឹង,មិនដែលស្ដាប់ពីអ្វីទាំងអស់គឺតែងតែ គិតបែបណាធ្វើបែបនឹងមិនខ្វល់ពីបំរាម ច្បាប់ វិន័យ គឺហាមមិនស្ដាប់តែម្ដង។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម ចចេស
ការលិចឡើងនៃការចចេសរបស់មនុស្សគឺនៅពេលដែលបុគ្គលនោះខ្វះការគិតពិចារណា មិនដែលជឿនូវអ្វីដែលគេប្រាប់។ជាមនុស្សចូលចិត្តយល់តែចិត្តខ្លួនឯង ហើយយកគំនិតរបស់អ្នកដទៃចាត់ទុកថាគ្មានប្រយោជន៍ និងមិនដែលគិតហើយយកមកពិចារណា។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មចចេស
មនុស្សចចេសគឺជាមនុស្សដែលនិយាយមិនព្រមស្រប់តាមគំនិតអ្នកដទៃសោះ, និយាយតមាត់, និយាយយកតែឈ្នះ គឺគិតឬខ្វល់តែគំនិតខ្លួនឯងប៉ុណ្ណោះ។ ជាមនុស្សចរឹតរឹងត្អឹងចូលចិត្តធ្វើឌឺដងមិនស្តាប់ចាស់ទុំធ្វើអ្វីតាមតែអំពើចិត្តរបស់ខ្លួន ហើយពុំចូលចិត្តស្តាប់ហេតុផលរបស់គេនោះទេ។
ឃ. លទ្ធផល
ការទទួលបានមកពីការចចេសគឺមានតែការស្ដាយក្រោយ, តែងតែជូបនូវបញ្ហាដែលគេបាននិយាយប្រាប់, ដល់ជូបបញ្ហានៅនឺងមុខបានដឹងថាអ្វីជាអ្វី, ចុងក្រោយមានតែវិនាសខ្លួនឯង, លំបាកតែខ្លួនឯង, ហិនហោចនូវរបស់អ្វីមួយពីខ្លួន។
ង. ដំណោះស្រាយ
យើងត្រូវស្ដាប់គេស្ដាប់ឯង ព្រោះគេបានឆ្លងកាត់បានមុនយើង, គេកើតមកមុនយើង គេដឺងរឿងរ៉ាវបានច្រើនជាងយើង។ ត្រូវចេះយកហេតុផល ឬគំនិតគេមកគិតពិចារណាថាគួរធ្វើឬមិនធ្វើ។
ច. សន្និដ្ឋាន
ដូចនេះ ការចចេសគឺជាបាបកម្មមួយដែលធ្វើអោយអ្នកដទៃឈឺចាប់ ទាំងផ្លូវកាយនិងផ្លូវចិត្តគឺសិទ្ធសឹងតែជាបាបកម្មទាំងអស់។ ដូច្នះហើយមនុស្សទាំងអស់គ្នាគួរតែជៀសវាងអោយបាននូវអំពើបាបកម្មទាំងឡាយក៏ដូចជាបាបកម្មមួយនេះផងដែរ។
ឆ. សុភាសិត
មាត់តែប្រកែក អម្រែកតែទទួល ។
១០. បាបកម្ម ទុកខ្លួនជាវិសេសវិសាលជាងគេ
ក. និយមន័យ
ទុកខ្លួនជាវិសេសវិសាលជាងគេគឺជាទង្វើមួយដែល បុគ្គលមួយបានចាត់ទុកខ្លួនគេ ជាអ្នកខ្លាំងជាងគេ ជាអ្នកដែលគ្មានអ្នកណាប្រៀបដូច ឬជាការចាត់ទុកខ្លួនឯងខ្ពស់លើអ្នកណាៗទាំងអស់ ឫចាត់ទុកគេពុំបានស្មើរនឹងខ្លួននោះឯង។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម ទុកខ្លួនជាវិសេសវិសាលជាងគេ
ទង្វើបែបនេះ គឺកើតឡើងនៅពេលដែលមនុស្សនោះមានភាពឈ្លុកវង្វេងទៅលើខ្លួនឯងពេក គិតថាខ្លួនអស្ចារ្យជាងគេ មានទំនួលលើខ្លួនឯងពេក ដោយយល់ថាគ្មានអ្នកណាចេះដូចខ្លួន។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មទុកខ្លួនជាវិសេសវិសាលជាងគេ
មនុស្សដែលទុកខ្លួនជាមនុស្សដែលវិសេសវិសាលជាងគេគឺមានអាការៈមួយដែលចេញមកគឺមានតែឯង, ធ្វើមើលតែឯងនឹងអស្ចារ្យជាងគេ, ចេះជាងគេណាស់, គ្មានណាស្មើដូច។ ជាមនុស្សមានអំនួតមានមោទនៈភាពចំពោះខ្លួនឯងខ្លាំងពេក ហើយចូលចិត្តនិយាយលើកសរសើរតែខ្លួនឯងប្រាប់អ្នកដទៃ ជាមនុស្សដែលមិនចេះស្ដាប់អ្នកណាទាំងអស់ ហើយនៅដែលមានគេប្រសើរជាងខ្លួន ក៏នៅតែមិនព្រមជឿឡើយ ទោះមានការពិសោធម្តងហើយម្តងទៀតៗ ក៏នៅតែពុំមិនជឿឡើយ។
ឃ. លទ្ធផល
លទ្ធផលដែលបានមកពីការចាត់ទុកខ្លួនជាវិសេសវិសាលជាងគេ គឺមិនដែលសប្បាយចិត្ត ព្រោះ មនុស្សបែបនេះ សម្បូរទៅដោយការស្អប់, ពុំសូវមានអ្នករាប់អាន, ជាមនុស្សដែលឯកា, ហើយមានតែភាពអាម៉ាស់ប៉ុណ្ណោះ។
ង. ដំណោះស្រាយ
ត្រូវគិតថាមនុស្សមានសមត្ថភាពរៀងៗខ្លួន មិនត្រូវគិតថាខ្លូនឯងល្អជាងគេពេក, ខំរាប់មិត្តភក្ដិ និយាយស្ដាប់គ្នាទៅវិញទៅមក ទើបវាប្រសើរ។
ច. សន្និដ្ឋាន
និយាយរួម បាបកម្មទុកខ្លួនជាវិសេសវិសាលជាងគេគឺមិនដែលបានផលល្អទេ។ដូចនេះយើងគួរតែងខិតខំ ជៀសវាងពី អំពើបាបទាំងអស់រួមទាំងអំពើបាបមួយនេះផង និងមិនប្រព្រឹត្តនូវអំពើអាក្រក់នាំគ្នា កសាងនូអំពើល្អវិញ គឺជាទង្វើមួយដ៏ល្អប្រពៃបំផុត។
ឆ. សុភាសិត
ភ្នំមួយខ្ពស់ នៅមានភ្នំមួយទៀតខ្ពស់ជាងនឺងទៀត។
១១. បាបកម្មមើលងាយគេ
ក. និយមន័យ
មើលងាយគេគឺជាការប្រមាទមើលងាយ និយាយថាអោយអ្នកដទៃទាំងដោយកាយ វាចា និងចិត្តថាថោកជាងខ្លួន ឫមិនសមសួនស្មើរខ្លួន យើងល្អតែគេអាក្រក់រហូត។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្មមើលងាយគេ
ការមើលងាយគេ គឺកើតនៅពេលដែលយើងមានសមត្ថភាពជាងអ្នកដទៃ ហើយបាននិយាយមើលងាយគេដែលអ្នកនោះធ្វើមិនបានដូចខ្លួន ឬកើតឡើងដោយសារតែចិត្តមនុស្សដែលមើលឃើញតែចំណុចអាក្រក់របស់គេ ហើយមើលងាយគេទៅតែម្តងទៅ ដោយមិនបានពិចារណាអ្វីសោះឡើយ។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មមើលងាយគេ
ជាធម្មតាមនុស្សបែបនេះគឺតែងតែនិយាយអោយគេ និយាយមើលងាយគេ ចាំមើលតែកំហុសរបស់គេ, អំពើអាក្រក់របស់គេ, ចាំសើចចំអក ដោយមើលងាយថា គេមិនអាចធ្វើអ្វីបាន។
ឃ. លទ្ធផល
ផលដែលទទួលពីការមើលងាយគេគឺធ្វើអោយខ្លួនឯងភ្លេចខ្លួន បណ្ដោយខ្លួនឯងមិនខ្វល់ ប៉ុន្ដែអ្នកដែលត្រូវបានគេមើលងាយវិញគឺតែងតែខិតខំប្រឹងប្រែងដើម្បីអោយទទួលបាននូវជ័យជំនះ។ អ្នកមើល ងាយគេគឺមិនបានសប្បាយតាមផ្លូវចិត្ត ឫផ្លូវកាយឡើយ។
ង. ដំណោះស្រាយ
ត្រូវនិយាយលើកទឹកចិត្តគេ, កុំនិយាយបំបាក់ទឹកចិត្តគែ, បើគេធ្វើមិនទាន់បានយើងត្រូវជួយ ត្រូវជំរុញ ជួយណែនាំគេអោយបានល្អនិងធ្វើបាន។បើមិនជួយសរសើរ លើកទឹកចិត្ត សូមកុំនិយាយមើលងាយគេឡើយ។
ច. សន្និដ្ឋាន
ដូចនេះយើងម្នាក់ៗមិនគួរប្រព្រឹត្តនូវអំពើមើលងាយគេឡើយ។ យើងមើលងាយគេថ្ងៃនេះ តែនៅពេលក្រោយគេនឹងមើលងាយយើងវិញជាមិនខានឡើយ។ គ្មាននរណាម្នាក់ល្អអស្ចារ្យនោះឡើយ ដូច្នេះគួរលុបបំបាត់នូវការមើលងាយគេ ទើបទទួលបាននូវភាពសម្បូរសប្បាយ មានគេរាប់អានច្រើន។
ឆ. សុភាសិត
គេខុសកុំអាលអរ គេសាទរកុំអាលអួត ។
១២. បាបកម្ម ប្រជែងយកឈ្នះ
ក. និយមន័យ
ប្រជែងយកឈ្នះគឺជាការដណ្ដើមយកអ្វីមួយដែលគេចង់បាន ហើយមិនចង់ចាញ់គេឡើយ ដែលជាសកម្មភាពមួយ ប្រព្រឹត្តតាមរយៈផ្លូវកាយ ផ្លូវវាចា និងផ្លូវចិត្តក្នុងគោលបំណងឱ្យគេទទួលបានជ័យ ជំនះព្រមទាំងស្គាល់ថាខ្លួនជាមនុស្សខ្លាំងឬគ្រាន់បើ។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្មប្រជែងយកឈ្នះ
ការប្រជែងយកឈ្នះនេះ កើតមកពីការខឹង សេចកី្តច្រណែន ជាពិសេសមានកត្តាជាច្រើនដូចជា ដើមហេតុពីការឈ្លោះគ្នាឫមានគំនុំគុំគួនគ្នា, ការដណ្តើមគ្នាដើម្បីចង់បានអ្វីមួយ, ការច្រណែន ហើយមិនព្រមអោយមាននរណាម្នាក់ល្អជាងខ្លួន ទើបបានជាខំប្រជែងយកឈ្នះ។ពេលខ្លះគឺបណ្តាលមកពីមិនចូលចិត្ត ឬខឹងនឹងគេហើយក៏តាំងព្យាយាមយកឈ្នះគេតែម្តងទៅ។ការប្រជែងយកឈ្នះលគឺ ចង់យកឈ្នះលើមនុស្សគ្រប់គ្នាទាំងអស់តាមគ្រប់វិធីសាស្រ្តផ្សេងៗដែលធ្វើទៅបាន។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មប្រជែងយកឈ្នះ
ជាធម្មតាមនុស្សប្រភេទនេះតែងតែនិយាយចេញមកដឹងថាចង់ឈ្នះតែម្ដង និយាយចង់រករឿង និយាយជំទាស់គ្រប់ពេល ហើយមិនបានគិតពិចារណាអ្វីឡើយ គឺមានចិត្តមួយចង់តែឈ្នះ។ព្រមជាប្រភេទមនុស្សដែលចង់បានមុខមាត់ ហើយមិនចង់អោយអ្នកណាម្នាក់មកកន្លងលើខ្លួនបាន ហេតុនេះទើបបានជាព្យាយាមប្រឆាំង ជំទាស់គេរហូត។
ឃ. លទ្ធផល
ការប្រជែងយកឈ្នះគឺមិនបានទទួលនូវផលអ្វីដែលល្អសម្រាប់យើងនោះទេ ហើយទោះបីជាយើងឈ្នះបានមកនូវអ្វីទាំងអស់មែនតែជីវិតយើងក៏មិនបានសេចក្តីសុខដែរដោយសារតែយើងសប្បាយនៅលើគំនទុក្ខរបស់គេនោះ។ គ្មានលទ្ធផលនៃបាបកម្មណាមួយដែលនឹងទទួលបានផលល្អឡើយ។
ង. ដំណោះស្រាយ
ត្រូវព្យាយាមយល់ពីគ្នាទៅវិញទៅមក ត្រូវចេះយកគំនិតរបស់អ្នកដទៃមកគិតពិចារណាខ្លះៗទើបយើងមានភាពប្រសើរ និងរីកចម្រើន។
ច. សន្និដ្ឋាន
ដូចនេះ ការប្រជែងយកឈ្នះគឺជាបាបកម្មមួយដែលយើងត្រូវជៀសវាងអោយបាន ដើម្បីការពារកុំអោយមានលទ្ធផលមិនល្អសម្រាប់ជីវិតយើងគ្រប់គ្នា។
ឆ. សុភាសិត
ចាញ់បានជាព្រះ ឈ្នះបានជាមារ ។
១៣. បាបកម្ម ស្រវឹងលង់ក្នុងគំនិត
ក. និយមន័យ
ស្រវឹងលង់ក្នុងគំនិតមានន័យបថា ការលង់ ឈ្លក់វង្វេងក្នុងការគិតនិងក្ដីសុបិត្តរបស់ខ្លួន, ជឿស៊ប់ចំពោះខ្លួនឯង ហើយតែងតែគិតថាគំនិតរបស់ខ្លួនល្អឥខ្ចោះ ដែលគ្មានអ្នកណាប្រៀបបាន។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម ស្រវឹងលង់ក្នុងគំនិត
ការលិចឡើងនៃបាបកម្មនេះគឺ ជឿជាក់លើផ្នត់គនិតខ្លួនឯងពេក ព្រមទាំងមិនស្ដាប់យោបល់របស់អ្នកណាទាំងអស់។លើសពីនេះ កើតឡើងដោយសារខ្វះការគិតពិចារណា ដោយគិតថាគំនិតរបស់ល្អត្រឹមត្រូវជានិច្ច ព្រមទាំងមិនយល់ពីគុណសម្បត្តិនៃគំនិតរបស់អ្នកដទៃចំពោះខ្លួនឯង ជាហេតុធ្វើអោយពួកគេបាត់បង់ការត្រួតពិនិត្យ និងការពិចារណាកលក្នុងខ្លួន។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មស្រវឹងលង់ក្នុងគំនិត
ជាធម្មតាមនុស្សដែលស្រវឹងលង់ក្នុងគំនិតគឺតែងតែជាមនុស្សដែលគិតពីគំនិតរបស់ខ្លួនបានដែលម្ខាងនៃគំនិតហើយមិនព្រមស្ដាប់ការពន្យល់ ឬផ្ដល់យោបល់ឡើយ។ មួយវិញទៀត មនុស្សបែបនេះបានបង្ហាញតាមកាយវិកាមិនល្អ មានអំនួត និងមានការជឿជាក់ទៅលើការគិត ឬគំនិតរបស់ខ្លួនផង បូករួមនឹងការជឿជាក់គ្មានព្រំដែនរបស់ពួកគេ ជាហេតុនាំអោយពេលខ្លះ ការគិតទាំងនោះគឺជារឿងឥតប្រយោជន៍ ហើយបំផ្លាញអ្នកដទៃទៀតផង។
ឃ. លទ្ធផល
លទ្ធផលដែលទទួលបានពីបាបកម្មស្រវឹងលង់ក្នុងគំនិតគឺមានការស្ដាយក្រោយ និងមានវិប្បដិសារីអស់មួយជីវិត ពីព្រោះមុននឹងធ្វើអ្វីមួយត្រូវមានការគិតពិចារណាជាមុនសិន និងត្រូវមានការផ្លាស់ប្ដូរគំនិតជាមួយអ្នកដទៃ និងយកយោបល់គេមកគិតខ្លះបានធ្វើទៅបានល្អ។
ង. ដំណោះស្រាយ
ត្រូវចេះគិតពិចារណាមុននិងធ្វើអ្វីមួយ, មិនត្រូវយល់ថាគំនិតរបស់ត្រូវរហូតនោះទេ, ត្រូវចេះស្ដាប់យោបល់របស់គេ, ផ្លាស់ប្ដូរគំនិតគ្នា,ស្វែងយល់ពីគំនិតរបស់គេ កែតម្រូវគំនិតឬកែតម្រូវគំនិតគេវិញ។
ច. សន្និដ្ឋាន
ដូច្នេះមនុស្សម្នាក់ៗគួរតែចេះស្ដាប់ហេតុផលរបស់គេ,គិតពិចារណហេតុផលរបស់គេ និងជៀសវាងនូវអំពើបាបទាំងនេះ ព្រោះវាជាទង្វើខុសនូវគន្លងដែលមិនល្អ។
ឆ. សុភាសិត
ងាប់ព្រោះគំនិត ដូចកាំបិតចិតដងឯង។
១៤. បាបកម្ម ធ្វេសប្រហែស
ក.និយមន័យ
ការធ្វេសប្រហេស គឺជាការមិនយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការធ្វើអ្វីមួយដែលត្រូវធ្វើ, ធ្វើដោយអោយរួចពីដៃ ធ្វើអោយតែបាន ឬជាការធ្វើដោយមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយមិនបានគិតពីការងារដែលកំពុងធ្វើនោះ។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម ធ្វេសប្រហែស
ការធ្វេសប្រហែសគឺកើតឡើងនៅពេលដែលមនុស្សណាម្នាក់ធ្វើអ្វីមួយដែលមិនប្រុងប្រយ័ត្ន ហើយមិនយកចិត្តទុកដាក់ក្នុងការងារដែលខ្លួនដែលកំពុងធ្វើ។មួយវិញទៀតធ្វើការងារបណ្ដែតបណ្ដោយមិនព្រមធ្វើអោយហើយ, ប្រងើយកន្ដើយទៅការងារដែលខ្លួនកំពុងធ្វើ, ពេលខ្លះមិនធ្វើអោយគ្រប់ជ្រុងជ្រោយដែលអាចធ្វើអោយមានកំហុស និងចន្លោះនៅថ្ងៃក្រោយ។
គ. សភាពលក្ខណនៃ បាបកម្មធ្វេសប្រហែស
ជាធម្មតាមនុស្សបែបនេះតែងតែធ្វើអ្វីមិនសូវបានជោគជ័យទេ តែងតែមិនចូលចិត្តធ្វើអ្វីមួយមិនពេញដៃពេញជើង តែងតែធ្វើហីហី មិនដឹងមិនលឺសំខាន់ធ្វើម៉េចអោយតែធ្វើហើយ, មិនបានគិតពិចារណានិងមិនយកចិត្តទុកដាក់ទៅលើការងារដែលកំពុងធ្វើនោះទេ ហើយតែងតែបង្កអោយកំហុសរាល់ពេល និងជាច្រើនលើកជាច្រើនសារ។
ឃ. លទ្ធផល
លទ្ធផលគឺមិនដែលបាននូវអ្វីដែលល្អសម្រាប់ខ្លួន និងគ្រួសារឡើយ តែងតែបង្កើតនូវបញ្ហារាល់ពេល។បើធ្វើការងារនៅក្រុមហ៊ុនរបស់គេ ច្បាស់ជាមានគេស្ដីបន្ទោសហើយ, មិនសូវមានការទុកចិត្តពីមនុស្សដែលដាក់ការងារអោយយើងធ្វើ។មួយវិញទៀត អាចនឹងត្រូវវិនាសអស់ទ្រព្យសម្បត្តិក៏មាន ព្រោះគេមិនដែលគិតពិចារណានិងប្រយ័ត្នក្នុងការថែរក្សាវា ព្រមទាំងមានវិប្បដិសារីក្នុងជីវិត។
ង. ដំណោះស្រាយ
ដំណោះស្រាយដែលល្អបំផុតគឺធ្វើអ្វីមួយត្រូវមានការទទួលខុសត្រូវ, យកចិត្តទុកដាក់, មានការប្រុងប្រយ័ត្នក្នុងការធ្វើ។
ច. សន្និដ្ឋាន
មនុស្សម្នាក់ៗកើតមកហើយតែងតែមានកំហុស ឫការធ្វេសប្រហែសនេះឯង ដូច្នេះដើម្បីអោយកំហុសរបស់ខ្លួនបានប្រសើរឡើង គឺយើងត្រូវធ្វើយ៉ាងណាអោយចេះកែកំហុស ហើយព្យាយាមធ្វើអ្វីដែលល្អដើម្បីប៉ះប៉ូវនូវកំហុសឆ្គងទាំងឡាយដែលបានប្រព្រឹត្តចោលៗអោយអស់ ទើបកើតមានឡើងនូវ សុភមង្គល។
ឆ. សុភាសិត
ធ្វើល្អបានល្អ ធ្វើអាក្រក់បានអាក្រក់ ។
១៥. បាបកម្ម ជោរ
ក.និយមន័យ
មានន័យថាសំដៅទៅលើ មនុស្សដែលមានចិត្តទន់ជ្រាយ នៅពេលដែលគេប្រើពាក្យសរសើរ របៀបបញ្ជោ ហើយមានអាការៈ និងលក្ខណះ ឬសភាពរីករាយ ហើយគិតនឺងថាពាក្យនឺងល្អប្រសើរ សម្រាប់ខ្លួនណាស់។
ខ. ការលិចឡើងនូវបាបកម្ម ជោរ
បាបកម្មជោរគឺ កើតឡើងនៅពេលដែល មនុស្សដែលឆាប់សប្បាយរីករាយ ភ្លើតភ្លើន ត្រេកអរខ្លាំង ចំពោះពាក្យដែលគេបានសរសើរ និយាយល្អអោយ របៀបបញ្ជោយើង ហើយមិនបានគិតពិចារណា ហើយជោរទៅតាមផ្លូវមិនល្អតាមពាក្យសម្ដីផ្សេងៗ។
គ. សភាពលក្ខណនៃ ជោរ
មនុស្សដែលមានលក្ខណៈបែបនេះ គឺជាមនុស្សដែលសម្ដែងនូវកាយវិកា ដែលតាមពាក្យគេនិយាយ តាមពាក្យគេថាដែលមិនបានគិតពិចារណាឡើយ គឺនៅពេលដែលគេនិយាយបែបនេះគឺធ្វើបែបនឺងកាន់តែខ្លាំងដែលគេថាជោរតាមពាក្យគេនិយាយ។
ឃ. លទ្ធផល
លទ្ធផលដែលទទួលបានពីការជោរ គឺអាចធ្វើអោយពួកគេមានការស្តាយក្រោយគ្រប់ពេលវេលា ដោយសារតែការជឿតាមការបញ្ជោ និងងាយរងនូវការលួមលោងរបស់គេ, ជនខិលខូច, ងាយត្រូវគេបោកប្រាស់ ហើយធ្វើអោយយើងមានបញ្ហា ជាមិនខាន។
ង. ដំណោះស្រាយ
មិនត្រូវជឿទៅលើពាក្យសម្ដីគេផ្ដេសផ្ដាស់ទេ ហើយត្រូវចេះគិតពិចារណាពេលគេនិយាយមកលើយើង ហើយធ្វើអ្វីដែលយើងគិតថាល្អ។
ច. សន្និដ្ឋាន
ជោរគឺជាបាបកម្មមួយដែលនាំអោយចិត្តមនុស្សកើតនូវសេចក្តីក្រហល់ក្រហាយនៅក្នុងខ្លួន ដែលជាហេតុធ្វើអោយពួកគេប្រព្រឹត្តនូវអំពើដែលនាំអោយសៅហ្មងក្នុងចិត្ត។ ដូច្នេះមនុស្សម្នាក់ៗគួរតែព្យាយាមយ៉ាងណា លុបបំបាត់នូវបាបកម្មជោរនៅក្នុងចិត្តរៀងៗខ្លួន។
ឆ. សុភាសិត
គិតមុនគូ ។
អ្នកអាចនឹងចូលចិត្ត
